ابن بطه قمی
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | محمد بن جعفر بن احمد |
| لقب | ابن بُطّه قمی |
| تاریخ تولد | اواخر سده ۳ق |
| محل زندگی | قم، بغداد |
| تاریخ وفات | نیمه اول قرن چهارم |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | احمد بن محمد برقی، محمد بن حسن صفار قمی، محمد بن على بن محبوب |
| شاگردان | حسن بن حمزه علوی، سمع بن حاتم، احمد بن هارون فامى، جعفر بن محمد بن مسرور |
| تألیفات | تفسیر اسماءالله، قرب الاسناد و فهرست ابن بطه |
محمد بن جعفر بن احمد، معروف به ابن بُطّه قمی، محدث شیعی قرن چهارم هجری قمری است. وی از چندتن از راویان بنام شیعی مانند احمد بن ابی عبدالله برقی و محمد بن حسن صفار نقل روایت کرده است. کتابهای تفسیر اسماءالله، قرب الاسناد و فهرست ابن بطه به او منسوب است.
تولد
از شناخت استادان و مشایخ و نیز شاگردان و روایت کنندگان از او می‌توان حدس زد که وی احتمالاً در اواخر سده ۳ق متولد شده و در نیمه اول قرن چهارم درگذشته است.
وی که به مؤدب نیز شهرت داشته در قم می‌زیسته و به دانش و ادب معروف بوده است. همچنین احتمال می‌رود او زمانی در بغداد زیسته باشد زیرا برخی از شاگردان او در بغداد از او دانش آموخته و اجازه روایت یافته‌اند.
شخصیت رجالی
تقریباً در تمام منابع رجالى شیعى ابن بُطّه به ایمان و پارسایى ستوده شده است. در عین حال غالب رجال شناسان شیعى او را ضعیف دانسته و گفته‌اند که وی روایات را سهل‌انگارانه نقل کرده و لذا در احادیث منقول او اشتباه بسیار هست. اما برخى از رجال‌شناسان متأخر وی را ثقه یاد کرده‌اند.
با این همه ابن بطه در سلسله راویان کسانى چون شیخ صدوق، شیخ مفید و طوسى قرار دارد.
مشایخ
ابن بطه از تنى چند از راویان بنام شیعى روایت کرده است که عبارتند از: احمد بن ابى عبدالله برقى، محمد بن حسن صفار، محمد بن على بن محبوب، محمد بن عبدالله بن عمران، محمد بن احمد بن یحیى، حسن بن على بن شعیب صایغ و حسین بن حسن بن ابان قمى.
وی از ابن قبه رازی متکلم شیعى نیز استفاده کرده است.
ناقلان روایات وی
راویانى که از او روایت کرده‌اند از این قرارند: حسن بن حمزه علوی طبری (متوفی ۳۵۸ق)، ابوالمفضل محمد بن عبدالله بن مطلب شیبانى، سمع بن حاتم، جعفر بن حسین، احمد بن هارون فامى، و جعفر بن محمد بن مسرور.
آثار
به ابن بطه آثاری نسبت داده شده که هیچ یک از آن‌ها در دست نیست. این آثار عبارتند از:
- تفسیر اسماءالله
- قرب الاسناد ؛
- فهرست ابن بطه که به گمان قوی همان کتاب طبقات الرجال اوست و دنباله کار استادش برقى است.
افزون بر این‌ها وی کتابى به سبک و سیاق خصال صدوق و کتاب محاسن برقى تدوین کرده که بر اساس اعداد بوده و با عناوین کتاب الواحد، کتاب الاثنین، کتاب الثلاثه تا بیش از ۴۰ کتاب تنظیم شده و احتمالاً در یک کتاب جمع شده بوده است.
پانویس
- ↑ رجال نجاشی، ص۳۷۲
- ↑ رجال نجاشی، ص۳۷۳
- ↑ رجال نجاشی، ص۳۷۳؛ رجال مجلسى، ۱۶۳؛ تنقیح المقال، ج۲، ص۹۲
- ↑ هدایة المحدثین، ۲۳۱
- ↑ الخصال، ج۱، ص۳۳، ۶۹، ۱۵۶، ۱۹۵، ۲۸۲، ۲۸۵، ۳۳۸
- ↑ الاختصاص، ص ۶، ۵۲، ۶۴، ۸۳، ۸۸
- ↑ الاستبصار، ج۱، ص۴۶۶؛ التهذیب، ج۳، ص۶۶ -۶۷؛ الفهرست طوسی، ص۹، ص۴۰
- ↑ الخصال، ج۱ف ص۳۳
- ↑ الخصال، ج۱، ص۱۵۶
- ↑ الخصال، ج۱، ص۲۸۲
- ↑ الاختصاص، ص۶۴
- ↑ الفهرست طوسى، ص۱۶۴
- ↑ التهذیب، ج۶، ص۷۵
- ↑ طبقات اعلام الشیعة، ص۲۵۴
- ↑ رجال نجاشى، ص۳۷۵
- ↑ الفهرست طوسى، ص۴۰؛ رجال نجاشى، ص۳۷۳
- ↑ التهذیب، ج۳، ص۶۶
- ↑ الاختصاص، ص۶
- ↑ الخصال، ج۱، ص۶۹
- ↑ الخصال، ج۱، ص۳۳۸
- ↑ رجال نجاشى، ص۳۷۳
- ↑ الذریعه، ج۱۶، ص۳۷۴
- ↑ مصفى المقال، ص۳۹۹
- ↑ الذریعه، ج۲۵، ص۵
منابع
- آقابزرگ تهرانی، الذریعه.
- آقابزرگ تهرانی، طبقات اعلام الشیعه، قرن ۴، به کوشش احمد منزوی، بیروت، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
- آقابزرگ تهرانی، مَصفى المقال، به کوشش احمد منزوی، تهران، ۱۳۷۸ق/۱۹۵۸م.
- ابن بابویه، محمد، الخصال، به کوشش علی‌اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- طوسى، محمد، الاستبصار، تهران، ۱۳۹۰ق/۱۹۷۰م.
- طوسى، محمد، التهذیب، به کوشش حسن موسوی خرسان، تهران، ۱۳۶۴ش.
- طوسى، محمد، الفهرست، به کوشش محمود رامیار، مشهد، ۱۳۵۱ش.
- کاظمى، محمد امین، هدایة المحدثین، به کوشش مهدی رجائى، قم، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
- مامقانى، عبدالله، تنقیح المقال، نجف، ۱۳۵۰ق/۱۹۳۱م.
- مجلسى، محمدباقر، رجال، تهران، ۱۳۱۱ق/ ۱۸۹۳م.
- مفید، محمد، الاختصاص، به کوشش على‌‌اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
- نجاشى، احمد، رجال، قم، ۱۴۰۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله: